Analiza e CNN: Ja skenarët më të këqij të konfliktit izraelito-iranian

Për momentin, luftimet midis Izraelit dhe Iranit duket se janë të kufizuara në të dy vendet dhe Në OKB dhe gjetkë ka pasur thirrje të gjera për përmbajtje, sipas BBC.

Po sikur këthirrje të bien në vesh të shurdhër? Po sikur luftimet të përshkallëzohen dhe të zgjerohen?

Ja vetëm disa skenarët e mundshëm, në rastin më të keq.

Amerika përfshihet në konflikt

Pavarësisht të gjitha mohimeve të SHBA-së, Irani beson qartë se forcat amerikane i kanë mbështetur dhe të paktën i kanë mbështetur në heshtje sulmet e Izraelit.

Irani mund të godasë objektiva amerikane në të gjithë Lindjen e Mesme – siç janë kampet e forcave speciale në Irak, bazat ushtarake në Gjirin Persik dhe misionet diplomatike në rajon. Forcat e Iranit – Hamasi dhe Hezbollahu – mund të jenë shumë të pakësuara, por milicitë e tij mbështetëse në Irak mbeten të armatosura dhe të paprekura.

SHBA-ja kishte frikë se sulme të tilla ishin një mundësi dhe tërhoqën një pjesë të personelit. Në mesazhet e saj publike, SHBA-ja e ka paralajmëruar Iranin me vendosmëri për pasojat e çdo sulmi ndaj objektivave amerikane.

Çfarë mund të ndodhë nëse një qytetar amerikan do të vritej, të themi, në Tel Aviv ose gjetkë?

Donald Trump mund ta gjejë veten të detyruar të veprojë. Kryeministri i Izraelit, Benjamin Netanyahu, është akuzuar prej kohësh se dëshiron të tërheqë SHBA-në që ta ndihmojë të mposhtë Iranin.

Analistët ushtarakë thonë se vetëm SHBA-ja ka bombardues dhe bomba që shkatërrojnë bunkerë që mund të depërtojnë në thellësitë e objekteve bërthamore iraniane, veçanërisht atë të Fordow.

Trump i premtoi elektoratit të tij se nuk do të fillonte asnjë të ashtuquajtur “luftë të përjetshme” në Lindjen e Mesme. Por, po aq shumë republikanë mbështesin si qeverinë e Izraelit ashtu edhe pikëpamjen e saj se tani është koha për të kërkuar ndryshimin e regjimit në Teheran.

Por, nëse Amerika do të bëhej një luftëtare aktive, kjo do të përfaqësonte një përshkallëzim të madh me pasoja potencialisht shkatërruese.

Edhe vendet e Gjirit përfshihen në konflikt

Nëse Irani nuk arrin të dëmtojë ushtrinë dhe objektivat e tjera të mbrojtura mirë të Izraelit, atëherë ai gjithmonë mund t’i drejtojë raketat e tij në objektiva më pak të mbrojtura në Gjirin Persik, veçanërisht në vendet që Irani beson se i kanë ndihmuar dhe mbështetur armiqtë e tij gjatë viteve.

Ka shumë objektiva energjie dhe infrastrukture në rajon.

Irani u akuzua për sulmin ndaj fushave të naftës të Arabisë Saudite në vitin 2019 dhe përfaqësuesit e tij Houthi goditën objektiva në Emiratet e Bashkuara Arabe në vitin 2022.

Që atëherë ka pasur një lloj pajtimi midis Iranit dhe disa vendeve në rajon.

Por, këto vende strehojnë baza ajrore amerikane. Disa gjithashtu – diskrete – ndihmuan në mbrojtjen e Izraelit nga sulmi raketor iranian vitin e kaluar.

Nëse Gjiri do të sulmohej, atëherë edhe ai mund të kërkonte që avionët luftarakë amerikanë të vinin në mbrojtje të tij, si dhe të Izraelit.

Izraeli dështon të shkatërrojë aftësinë bërthamore të Iranit

Po sikur sulmi izraelit të dështojë? Po sikur objektet bërthamore të Iranit të jenë shumë të thella, shumë të mbrojtura mirë? Po sikur 400 kilogramë uranium i pasuruar 60% – karburanti bërthamor që është vetëm një hap i vogël larg të qenit plotësisht i aftë për armë, i mjaftueshëm për 10 bomba ose më shumë – të mos shkatërrohet?

Mendohet se mund të jetë fshehur thellë në miniera sekrete. Izraeli mund të ketë vrarë disa shkencëtarë bërthamorë, por asnjë bombë nuk mund të shkatërrojë njohuritë dhe ekspertizën e Iranit.

Po sikur sulmi i Izraelit të bindë udhëheqjen e Iranit se e vetmja mënyrë për të penguar sulme të mëtejshme është të garojë për kapacitet bërthamor sa më shpejt që të jetë e mundur?

Po sikur ata udhëheqës të rinj ushtarakë rreth tryezës të jenë më kokëfortë dhe më pak të kujdesshëm se paraardhësit e tyre të vdekur?

Të paktën, kjo mund ta detyrojë Izraelin të ndërmarrë sulme të mëtejshme, duke e lidhur potencialisht rajonin në një raund të vazhdueshëm sulmesh dhe kundërsulmesh. Izraelitët kanë një frazë brutale për këtë strategji, ata e quajnë “kositja e barit”.

Ka një tronditje ekonomike globale dhe çmimi i naftës tashmë është rritur ndjeshëm.

Po sikur Irani të përpiqet të mbyllë Ngushticën e Hormuzit, duke kufizuar më tej lëvizjen e naftës?

Po sikur – në anën tjetër të Gadishullit Arabik – Houthët në Jemen të dyfishojnë përpjekjet e tyre për të sulmuar anijet në Detin e Kuq? Ata janë i ashtuquajturi aleat i fundit i mbetur i Iranit me një histori të paparashikueshmërisë dhe oreksit të lartë për rrezik.

Shumë vende anembanë botës tashmë po vuajnë nga një krizë e kostos së jetesës. Një çmim në rritje i naftës do të shtonte inflacionin në një sistem ekonomik global që tashmë po shkatërrohet nën peshën e luftës së tarifave të Trump.

Dhe të mos harrojmë, i vetmi njeri që përfiton nga rritja e çmimeve të naftës është presidenti rus Putin, i cili papritmas do të shihte miliarda dollarë të tjerë të derdheshin në arkën e Kremlinit për të paguar luftën e tij kundër Ukrainës.

Regjimi i Iranit bie duke lënë një boshllëk

Po sikur Izraeli të arrinte qëllimin e tij afatgjatë për të detyruar rrëzimin e regjimit revolucionar islamik në Iran?

Netanyahu pretendon se qëllimi i tij kryesor është të shkatërrojë aftësinë bërthamore të Iranit. Por, ai e bëri të qartë në deklaratën e tij të djeshme se qëllimi i tij më i gjerë përfshin ndryshimin e regjimit.

Ai i tha “popullit krenar të Iranit” se sulmi i tij po “hapte rrugën për ju për të arritur lirinë tuaj” nga ajo që ai e quajti “regjimi i tyre i lig dhe shtypës”.

Rënia e qeverisë së Iranit mund t’u pëlqejë disave në rajon, veçanërisht disa izraelitëve. Por çfarë boshllëku mund të lërë kjo? Çfarë pasojash të paparashikuara do të kishte? Si do të dukej konflikti civil në Iran?

Shumë veta mund të kujtojnë se çfarë ndodhi si me Irakun ashtu edhe me Libinë kur u hoq një qeveri e fortë e centralizuar.

Pra, shumë varet nga mënyra se si do të përparojë ky konflikt në ditët në vijim.

Si – dhe sa fort – do të hakmerret Irani? Dhe çfarë përmbajtjeje – nëse ka – mund të ushtrojë SHBA-ja ndaj Izraelit?

Nga përgjigja e këtyre dy pyetjeve do të varet shumë edhe ky konflikt. /rtsh/