Tarifat e Trumpit | Ku është synimi i presidentit amerikan dhe a ndikohet Kosova?

Që nga pranimi i detyrës si President i 47-të i Shteteve të Bashkuara, Donald Trump ua ka bërë të qartë kompanive se, për t’i shmangur tarifave, do të duhet të prodhojnë produktet e tyre në ShBA. Trump u zotua që në fillim se do t’u krijojë lehtësira duke ua ulur taksat nëse e bëjnë një gjë të tillë.

“Ejani dhe prodhoni produktin tuaj në Amerikë, dhe ne do t’ju ofrojmë ndër taksat më të ulëta nga çdo vend tjetër në Tokë,” deklaroi Trump në janar të këtij viti përmes një videolidhjeje nga Uashingtoni, duke iu drejtuar drejtuesve të korporatave që po takoheshin në Forumin Ekonomik Botëror në Davos, Zvicër.

Presidenti dhe këshilltarët e tij thonë se qëllimi i tyre është t’i bëjnë tarifat aq të dhimbshme sa t’i detyrojnë kompanitë të prodhojnë produktet e tyre në Shtetet e Bashkuara.

Sipas tyre, kjo do të krijojë më shumë vende pune për amerikanët dhe do të rrisë pagat.

Veç kësaj, Trump i ka përshkruar tarifat si një mjet gjithëpërfshirës, duke i përdorur ato për të detyruar Kanadanë, Meksikën dhe Kinën të ndalojnë rrjedhën e drogës dhe emigrantëve në Shtetet e Bashkuara.

Trump po ashtu pretendon se tarifat do të sjellin të ardhura të mëdha që qeveria mund t’i përdorë për të financuar uljen e tatimeve.

Ekonomistët nga ana tjetër thonë se tarifat nuk mund të arrijnë njëkohësisht të gjitha qëllimet që Trump ka shprehur. Në fakt, shumë nga synimet e tij bien ndesh me njëra-tjetrën.

Të njëjtat tarifa që supozohet se do të nxisin prodhimin amerikan po e bëjnë më të vështirë jetën për vetë prodhuesit amerikanë, duke ndërprerë zinxhirët e furnizimit dhe duke rritur koston e lëndëve të para.

Si u llogaritën tarifat?

Shtëpia e Bardhë publikoi një formulë që dukej e ndërlikuar, por një shpjegim duket të jetë mjaft i drejtpërdrejtë: diferenca midis asaj që Amerika eksporton drejt një vendi dhe asaj që importon prej tij, transmeton nacionale.

Qëndrimi i Trump duket të jetë se çdo deficit tregtar — vlera e mallrave që SHBA importon nga një vend, minus ajo që i eksporton atij vendi — është diçka e keqe, dhe tarifat do të aplikohen derisa ky deficit të eliminohet, sipas New York Times.

Ai prej kohësh i ka përshkruar deficitet dypalëshe tregtare si shembuj të situatave ku Amerika “është mashtruar” ose “po subvencionon” vendet e tjera.

Në llogaritjet e tarifave të Shtëpisë së Bardhë, vendet që dërgojnë më shumë mallra në ShBA sesa blejnë prej saj, janë konsideruar se kanë tregti “të paekuilibruar” dhe për këtë do të përballen me tarifa më të larta.

Kjo formulë nuk merr parasysh faktin se disa vende janë më të afta për të prodhuar disa lloje produktesh — një koncept i njohur si avantazhi krahasues.

Sipas ekonomistëve, të cituar nga New York Times, është e pakuptimtë të detyrosh vendet të barazojnë saktësisht eksportet dhe importet e tyre me Shtetet e Bashkuara.

A e ndikon Kosoven tarifa 10 per qind?

Duke iu referuar të dhënave nga Dogana e Kosovës, doktoranti i ekonomisë, Edison Jakurti tha në një postim në Facebook se në vitin 2024, të hyrat totale nga tarifat mbi importet kanë arritur në rreth 168 milionë euro, ndërsa nga importet që vijnë nga ShBA-ja ishin rreth 3 milionë euro –që përbëjnë vetëm 1.8% të totalit.

Nisur nga ky bilanc, Jakurti e sheh si lëvizje të mençur heqjen e tarifës ndaj shtetit aleat, marrë për bazë ndikimin e saj minimal në buxhet.

“Sipas të dhënave nga Dogana e Kosovës, gjatë vitit 2024, të hyrat e përgjithshme nga tarifat mbi importet kanë qenë rreth 168 milionë euro, ndërsa ato nga importet prej SHBA-së rreth 3 milionë euro – afërsisht 1.8%. Nëse heqja e kësaj tarife do të ndihmonte qoftë edhe pak në forcimin e marrëdhënieve mes Kosovës dhe SHBA-së, atëherë ajo duhet të merret seriozisht në konsideratë, pasi ndikimi i saj buxhetor është relativisht i vogël.”

Ai rikujtoii gjithashtu se tarifat janë zvogëluar ndjeshëm ose eliminuar plotësisht për vendet me të cilat Kosova ka shkëmbime më të mëdha tregtare, si vendet e Bashkimit Evropian dhe Turqia.

“Për më tepër, kjo tarifë tashmë është eliminuar plotësisht ose zvogëluar ndjeshëm për mallrat që vijnë nga vendet prej nga Kosova importon më së shumti – si vendet e BE-së dhe Turqia.”