Heysel 1985: Dyzet vjet nga një tragjedi që nuk harrohet kurrë

Bruksel, 29 maj 1985, stadiumi Heysel. Luhet finalja e Kupës së Kampionëve mes Juventusit dhe Liverpoolit.

Një ndeshje historike mes një skuadre që nuk e ka ngritur kurrë atë trofe ndaj skuadrës që e ka fituar katër herë në tetë vitet e fundit.

Për disa është sfida e shekullit. Megjithatë, stadiumi, UEFA, policia belge dhe organizimi i përgjithshëm nuk janë në lartësinë e detyrës për një ngjarje kaq të rëndësishme. Dhe kjo është një nënvlerësim. Shumë më tepër bileta po shiten sesa mund të përballojë objekti. Tifozët e Juventusit janë vendosur në një kurbë, sektorët M, N, O, tifozët e Liverpoolit në një përballë, zona X dhe Y.

Është turp që kishte një pjesë të asaj tribune, sektori famëkeq Z, të cilin agjencitë turistike apo blerësit belgë ua rishitën tifozëve italianë. Krahas huliganëve anglezë, me pak fjalë, të ndarë nga një gardh metalik, mjaft i lehtë për tu hedhur, dhe nga një grup i vogël prej dhjetë policësh, kishte familje, gra, fëmijë dhe spektatorë asnjanës.

Kushdo që arrin në Heysel disa orë përpara fillimit, të planifikuar për në orën 20:15, e kupton menjëherë se stadiumi nuk ishte aspak i aftë të përballonte një ngjarje të tillë. Për të hyrë ka vetëm dy dyer të vogla, rreth 80 centimetra të gjata, për të lejuar hyrjen për rreth pesëdhjetë mijë njerëz. Bllokimi i trafikut për të hyrë në objekt është mbresëlënës, por, në atë moment, ka vetëm mërzitjen e një pritjeje të gjatë në radhë.

Megjithatë, ka disa shenja shqetësuese: një kantier ndërtimi ngjitur me stadiumin nga ku ultrasit anglezë marrin furnizimin me gurë dhe instrumente të tjera të mprehta, prania shumë e kufizuar e policisë, tifozët e “Reds”kuq tashmë të dehur që nga mëngjesi që i vunë flakën qendrës së Brukselit pa u ndalur dhe që hyjnë në stadium me arka të tëra birre, nuk ka kontrolle.

Në orën 18.45 u hodhën gurët dhe shishet e para të birrës drejt sektorit Z. Frika filloi të pushtonte por ende nuk kishte shpërthyer paniku mes spektatorëve të asaj zone të mallkuar. Më pas, sendet hidhen në lartësinë e njeriut dhe, pasi gardhi ndarës është çarë lehtësisht, fillojnë sulmet huligane. Duke mos e gjetur veten përballë ultrasve, por vetëm me njerëz të qetë, të kuqtë avancojnë.

Ata që nuk ikin duhet të përballen me ta, ata që ikin, dhe ata janë shumica, turma kundër murit të ulët me pamje nga fusha. Sulmet angleze vazhdojnë në valë dhe ata që arrijnë të marrin frymë e gjejnë veten të shtypur përsëri pas disa sekondash. Gjithçka zgjat disa minuta por duket si një përjetësi. Njerëzit nuk mund të lëvizin, janë në mëshirën e turmës, nuk marrin dot frymë, janë në një makth të paimagjinueshëm të shtypur nga trupa të tjerë të pafajshëm dhe nga presioni drejt një rruge shpëtimi që duket e largët. Muri shembet nën atë peshë të padurueshme, njerëzit derdhen në fushë dhe, për t’i bërë gjërat më keq, madje marrin rrahje nga pak policët e pranishëm, duke demonstruar se inteligjenca sigurisht nuk shkëlqente në mendjet e atyre që duhej të menaxhonin një ngjarje të atyre përmasave.

Në orën 19:32 mbaroi gjithçka. Ka një heshtje të frikshme ndërsa të vdekurit dhe të plagosurit janë ngarkuar në barrela për t’u nxjerrë jashtë stadiumit. Në fund pati 39 të vdekur dhe rreth 400 të plagosur, të paktën gjysma e të cilëve ishin në gjendje kritike. Mes atyre që nuk janë më është edhe një fëmijë 10 vjeç. Një tragjedi e pakuptimtë, e pakuptueshme, e shpjegueshme vetëm nga furia e verbër e njerëzve pa ndërgjegje dhe një çorganizim kriminal.

Ultrasit e Juventusit, nga ana tjetër, panë gjithçka dhe duan drejtësi. Shumë futen në fushë dhe lojtarët e Juventusit dalin nga dhomat e zhveshjes, të cilat po mbushen edhe me të dëmtuar, për të qetësuar shpirtrat e tifozëve që duan hakmarrje. Ndërkohë, është duke u marrë një vendim se çfarë duhet bërë. Drejtuesit e Juventusit nuk duan që ndeshja të luhet. UEFA dhe autoritetet belge kërkojnë që ndeshja të luhet për të mos përkeqësuar gjërat dhe për t’u dhënë kohë huliganëve që të evakuohen. Kryeministri italian në atë kohë, Bettino Craxi, telefonoi për të thënë se loja nuk duhet të luhet. Një ministër i qeverisë së tij, De Michelis, i pranishëm në Heysel, i shpjegon situatën dhe e bindi.

Liverpool dhe Juventus dolën në fushë një orë e gjysmë pas orarit të planifikuar të finales. Atmosfera është surreale. Nuk dihet as nëse ndeshja është e vërtetë apo thjesht një ekspozitë për të mos e bërë tragjedinë edhe më të padurueshme. Lojtarët sigurisht që bënë përpjekje. Juventusi fiton me një penallti të goditur nga Platini dhe të fituar nga Boniek, i cili megjithatë është dukshëm i faulluar jashtë zonës. Pas fishkëllimës së fundit, lojtarëve të Juventusit iu kërkua t’u tregonin tifozëve të tyre Kupën, gjest për të cilin Marco Tardelli, sa herë fliste për të, thoshte se i vinte turp.

Njëzet e gjashtë huliganë u dërguan në gjyq, disa u shpallën të pafajshëm për shkak të provave të pamjaftueshme dhe disa u dënuan me disa vite, edhe pse vuajtën vetëm disa muaj. Katër vjet më vonë, tifozët e Liverpool do të përjetonin një situatë shumë të ngjashme në gjysmëfinalen e Kupës FA në Sheffield: masakrën famëkeqe të Hillsborough, me 96 tifozë të Reds që humbën jetën, të shtypur dhe të mbytur nga turma në një mënyrë të ngjashme me atë që ndodhi në Heysel. Nga këto dy tragjedi më në fund filloi të evoluonte organizimi i ngjarjeve të futbollit. Por asgjë nuk do t’ua kthejë jetën atyre që thjesht donin të shikonin një lojë. /RTSH/